Cybernosferatu's extreme portretten

Informatie over de kunstenaar die zich Cybernosferatu noemt, is lastig te vinden online. Google zijn naam, en je vind kunstwerken, natuurlijk: expressieve en uit-het-lood hangende portretten van popculturele grootheden als Terminator, Robocop en Judge Dredd. Maar zoek naar informatie over hoe die werken tot stand kwamen, en het wordt lastig.

Met een beetje mazzel komt de naam Johan Åberg in de zoekresultaten omhoog, de man die achter de artiestennaam schuilgaat. Maar zoek verder op die naam, en het resultaat is net zo mager: meer dan de informatie dat Åberg een Zweed is en in Stockholm woont, is niet beschikbaar.

Achtergrond

"Johan Åberg is nogal een veelvoorkomende naam in Zweden," zegt Åberg als ik hem met deze informatie-armoede confronteer. "Ik zou misschien een interessant-ogende initiaal moeten toevoegen ofzo, 'Johan K. Åberg' of zoiets, om mezelf beter neer te zetten, haha. Anderen met dezelfde naam zijn veel actiever online, maar ik vind dat niet erg. Laat mij maar obscuur zijn, laat de kunst voor zichzelf spreken—ik houd daar wel van. Kijk naar de tekenaars van beroemde comics, daar ken je toch ook de namen niet van? Bekendheid haalt een deel van de charme weg, vind ik."

Een interview lijkt de juiste aanpak om aan deze gekte een einde te maken, en tegelijk een introductie te geven van de stilistische keuzes die Åberg (spreek uit: "O-berg") maakte in zijn laatste werk: een super expressief en dynamisch portret van PUBG: BATTLEGROUNDS beroemde "lone survivor," die er in Åberg's bewerking nogal verfromfraaid uit ziet. Het is een spectaculaire variant op het iconische beeld, een gehavende krijger op weg naar een verdiende 'chicken dinner.'

Biografie

En dus zetten we ons aan een videogesprek, om een artiest te introduceren die niet geïntroduceerd wil worden, en om te vragen naar achtergronden waar hij niet over wil vertellen? "Nee joh, maak je niet druk!," zegt Åberg vrolijk. "Zo zwart-wit is het niet. Ik ben gewoon wat voorzichtig met wat er online gaat, omdat ik niet in een hokje gestopt wil worden als kunstenaar. Vaak lees je een biografie waarbij de kunst aan een verhaal wordt opgehangen dat net wat te simpel is en net teveel verklaart, snap je? Kunstenaars kunnen echt gegijzeld worden door zo'n verhaal, omdat iedereen er altijd maar weer op terug komt. En dat klopt niet, omdat kunst zich nooit aan simpele scenarios houdt, en mensen ook niet."

Ok, op naar het complexe verhaal dan maar. Wat bindt het leven van Johan Åberg dan wel aan zijn kunst? Welke horror schuilt er in het Zweedse bestaan dat de Cybernosferatu portretten zo heftig en shockerend zijn? Hij komt niet uit Stockholm, leren we al snel, maar komt van het platteland, ergens in het noorden van Zweden, dicht tegen de poolcirkel aan. Een gebied dat de meeste mensen alleen kennen (sorry Johan) als de onheilspellende achtergrond bij een Zweeds politiedrama.

Krantenkiosk

Åberg knikt begripvol. "Het is inderdaad zo'n plek. Er gebeurt erg weinig, cultureel gesproken. Je hebt eindeloze bossen en tundra gebieden, en de mensen die er wonen zijn beperkt in hun perspectief, en vaak moraliserend over van alles. De redding voor mij kwam van televisie en de krantenkiosk. Toen ik jong was, en er nog niet overal internet was in Noord-Zweden, was dat de enige ontsnapping. Je liep langs een kiosk die ook strips verkocht, en daar lag dan bijvoorbeeld een Wolverine strip, met Wolverine die zijn klauwen naar je uitstrekte, en ik viel daar als een blok voor."

Begrijpelijk, want Åberg hield van jongs af aan van tekenen. Strips werden een logische inspiratiebron, helemaal omdat de kunstenaar zichzelf leerde tekenen door het zorgvuldig natekenen van de Donald Duck-strips van Carl Barks, of de verhalen van Marvel en Judge Dredd.

Escapisme

"Zweden heeft een reputatie kleurloos en saai te zijn, en als je jong bent, word je gemakkelijk richting popcultuur getrokken, als vorm van escapisme. Je moet je voorstellen hoe voor jongeren zoals ik een stad als New York of Tokio eruit zag in die strips en tekenfilms: dat was pure science-fiction voor ons, snap je? Steden vol betonnen wolkenkrabbers, de toekomst die daarmee gesymboliseerd werd, dat soort beelden hield me dagenlang bezig."

"En precies omdat die werelden zo anders waren dan mijn eigen wereld, namen mijn excursies richting popcultuur steeds meer een vorm van rebellie aan. Mijn vrienden en ik hadden een grote behoefte niet met de Zweedse wereld bezig te zijn, en popcultuur was een heerlijke uitweg."

Later werd de passie voor strips omgezet in een carrière. "Ik was altijd aan het tekenen, en op een dag volgde de enige logische conclusie: ik wil tekenleraar worden! Helaas bleek al snel dat je dan ook dingen als pedagogie en didactiek moest leren, wat ik niet zo interessant vond. Toen ben ik geschiedenis en kunstgeschiedenis gaan studeren, om vervolgens naar Stockholm te verhuizen om als voltijd kunstenaar aan de slag te gaan."

Robocop

Vandaag de dag werkt Åberg als onafhankelijk kunstenaar, die bekend is geworden met zijn extreme portretten van popculturele iconen als Judge Dredd, Terminator, Robocop en Batgirl. De portretten tonen de personages vol butsen en schrammen, gehavend en vervuild, en vol details die je bij zombies zou verwachten. Het is een stijl vol visuele uitwassen, gemaximaliseerd voor het effect.

"Ik kijk in mijn werk altijd naar waar er een onsje meer bij kan. Meer robots! Meer viezigheid! Meer tech! En ja, er is zeker een verband met die momenten bij de kiosk, als ik een nieuwe Wolverine in handen had. Ik wil dat mijn kunst dezelfde schok geeft als ik toen had, en mijn maximale aanpak komt daar logischerwijze uit voort. En ja, daarmee geef je ook de popcultuur een tik een bepaalde kant op, duw je het in richtingen waar andere kunstenaars misschien nooit aan hebben gedacht. Voor mij is dat een logisch gevolg van het aanvallen van een sociale norm."

Subversie

Die aanval betreft niet alleen de popcultuur, ook de Scandinavische kunsten en folklore moeten eraan geloven. Edvard Munch's beroemde "De Schreeuw" kreeg ook de Åberg behandeling bijvoorbeeld, en ook de gnomes en trollen uit Zweedse folklore krijgen er visueel van langs. Geen icoon is veilig voor Åberg's sterke lijnvoering en extreme kleuruitbarstingen.

Zegt dit iets over de toekomst van Åberg's kunst? Åberg: "Ik probeer een open blik te houden en heb interesse in een grote hoeveelheid onderwerpen, van geschiedenis en kunstgeschiedenis tot mythologie, en weer terug. Maar strips zijn mijn eerste liefde, dus je zult daar altijd verwijzingen naar zien in mijn werk."